Tania Kurd Mirza, LL.M.

ژن، هێز، پیاوسالاری و سێكولاریزموس تانیا كورد میرزا ماسته‌ر له‌ یاسا، پسپۆڕی زانستی تاوانناسی و ده‌ستور و ڕاهێنه‌ری به‌ره‌نگاربونه‌وه‌ی توندوتیژی به‌رامبه‌ر ژنان و منداڵان مه‌به‌ست له‌و ناونیشانه‌ی سه‌ره‌وه‌ ڕونكردنه‌وه‌ی هیچكام له‌و زاراوانه‌ی سه‌ره‌وه‌ و پێناسه‌كردنیان نییه‌ به‌ڵكو قسه‌كردنه‌ له‌سه‌ر ژن له‌نێوان هه‌ریه‌كه‌ له‌ به‌ره‌ی پیاوانی كۆنه‌پارێز\ پیاوسالار و به‌ره‌ی سێكولاره‌كاندا. ژن به‌گشتی و له‌ هه‌موو دنیادا به‌بێ خواستی خۆی و، به‌ بیانوی جیاجیاوه‌ خراوه‌ته‌ نێوان ئه‌و دووبه‌ره‌یه‌ی سه‌ره‌وه‌ و به‌ تێپه‌ڕینی كات خۆشی بووه‌ته‌ به‌شێك له‌ یه‌كێك له‌و به‌رانه‌ی سه‌ره‌وه‌ و ته‌نانه‌ت بووه‌ته‌ ڕاگری سیستمه‌كه‌ش! ژنان له‌ نێوان دوو گروپ له‌ خه‌ڵكدا كه‌ یان ڕاستتر له‌نێوان دوو سیستمدا كه سیستمی پیاوسالاری و سیستمی سێكولاریزموسن. له‌ناو هه‌ریه‌ك له‌و دوو سیستمه‌ی سه‌ره‌وه‌دا به‌ته‌نیا پیاو بوونی نییه‌ بگره‌ ژنیشی تێدایه‌، له‌هه‌ندێك كات و دۆخیشدا ژنه‌كان له‌ پیاوه‌كان سه‌رسه‌ختترن بۆ مانه‌وه‌ و به‌رگریكردن له‌ هه‌ریه‌ك له‌و دوو سیستمه‌.   سیستمی پیاوسالاری و كۆنه‌پارێزی ...

شێواندنی ڕاستی و ئینكاریكردن له‌ فاكت جۆرێكی تووندی توندوتیژییه‌ تانیا كورد میرزا ماسته‌ر له‌ یاسا، پسپۆڕی زانستی تاوانناسی و ده‌ستور، ڕاهێنه‌ری به‌ره‌نگاربونه‌وه‌ی توندوتیژی به‌رامبه‌ر ژنان و منداڵان (به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی به‌ره‌نگاربوونه‌وه‌ی توندوتیژی دژی ئافره‌تان و خێزان، ڕاپه‌ڕین)، ئاگای له‌ كتێبی هه‌موو باوه‌شپێداكردنێك خۆشه‌ویستی نییه و نازانێت كتێبه‌كه‌ سه‌باره‌ت به‌ چییه‌ به‌س بۆ ڕاستكردنه‌وه‌ی هه‌ڵه‌یه‌كی خۆی ناوی كتێبه‌كه‌ی نوسیووه‌، به‌ڵام نوسه‌رێكی بۆ داناوه‌ كه‌ نوسه‌ره‌كه‌ی نییه‌ و ناوێكیتره‌ به‌ناوی تارا میرزا! له‌ وڵاتانی دنیا ئه‌و به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی، وه‌زاره‌ت و ئه‌و دامه‌زراوانه‌ی كه‌ به‌م ناوانه‌وه‌ دامه‌زراون سه‌رجه‌میان كه‌سانی ئاگادار و پسپۆڕن و خۆیان تێچووی سه‌رجه‌م كتێب، نامیله‌ك، توێژینه‌وه‌ و سیمیناره‌كانی تایبه‌ت به‌ توندوتیژی ده‌گرنه‌ خۆ. ئه‌وه‌ هیچ كه‌ ئه‌م به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تییه‌ هه‌ڵوێستێكی وه‌های به‌رامبه‌ر به‌و كتێبه‌ گرنگه‌ی من نه‌بووه‌ هاتووه‌ ڕاستییه‌ك ده‌شێوێنێت و ئنكاری لێده‌كات ئه‌ویش ناوی نوسه‌ره‌كه‌یه‌تی و گۆڕینیه‌تی به‌ ناوێكیتر(مه‌به‌سته‌كه‌ هه‌ر...

ڕه‌یسیست مه‌به‌ تانیا كورد میرزا ماسته‌ر له‌ یاسا، پسپۆڕی زانستی تاوانناسی و ده‌ستور، ڕاهێنه‌ری به‌ره‌نگاربونه‌وه‌ی توندوتیژی به‌رامبه‌ر ژنان و منداڵان ئه‌م وشه‌ و ده‌سته‌واژانه‌ سه‌ریان له‌ ڕه‌یسیزمه‌وه‌ ده‌رده‌چێت و له‌و وڵاتانه‌ی كه‌ به‌ یاسا ڕه‌یسیزم له‌ قاڵبدراوه‌ به‌كارهێنانیان قه‌ده‌غه‌یه‌ و به‌كارهێنه‌ره‌كه‌ جگه‌ له‌ سزای یاسایی ڕوبه‌ڕووی سه‌ركۆنه‌ی كۆمه‌ڵایه‌تیش ده‌بێته‌وه‌. به‌داخه‌وه‌ له‌ كوردستان نه‌وه‌ك كه‌سه‌كه‌ سزانادرێت و له‌ڕووی كۆمه‌ڵایه‌تیشه‌وه‌ سه‌ركۆنه‌ ناكرێت بگره‌ به‌ كوردایه‌تی و شۆڕشیشی ده‌فرۆشێته‌وه‌.  هه‌ندێك له‌وانه‌:  “هه‌موو ئه‌وانه‌ی له‌ چێشتخانه‌ و چاخانه‌ و كارگه‌كانی كوردستاندا كارده‌كه‌ن ده‌بێت به‌ كوردی قسه‌ بكه و ناچارن. “ “به‌ شانازییه‌وه‌ باوكم كورده‌.” “شانازی به‌ كوردبوونی خۆمه‌وه‌ ده‌كه‌م.” “كوردی ڕه‌سه‌ن.”   “كه‌لتوری كورد باڵاتره‌ له‌هی عه‌ره‌ب.” “جوانترین ئاڵا هی كوردستانه‌.” “پیرۆزترین خاك خاكی كوردستانه‌.” ئه‌مانه‌ و زۆرێكیتریش ڕه‌یسیزمن و هه‌ندێكیشیان پێشێلكردنی یاساكانی عێراقه‌.  كورد ڕه‌سه‌ن و ناڕه‌سه‌نی نییه‌، ه...

یه‌كه‌م بوكه‌شوشه‌ی باربی داون سیندرۆم جوانی ژه‌هراوی جوانی نییه‌ تانیا كورد میرزا ماسته‌ر له‌ یاسا، پسپۆڕی زانستی تاوانناسی و ده‌ستور و ڕاهێنه‌ری به‌ره‌نگاربونه‌وه‌ی توندوتیژی به‌رامبه‌ر ژنان و منداڵان كۆمپانیای مه‌تڵی ئه‌مریكی بۆ دروستكردنی یاری، بوكه‌شوشه‌ی باربی به‌ نیشانه‌كانی داون سیندرۆمه‌وه‌ خسته‌ بازاڕاوه‌. ئامانجی كۆمپانیای مه‌تڵی ئه‌مریكی له‌ خستنه‌ ڕووی بوكه‌شوشه‌ی باربی داون سیندرۆم، له‌لایه‌كه‌وه‌ په‌سه‌ندكردنی منداڵانی داون سیندرۆمه‌ به‌وجۆره‌ی كه‌هه‌ن له‌لایه‌كیتره‌وه‌ كاركردنه‌ بۆ جێگیركردنی ڕۆڵی بێلایه‌نی ئه‌م كۆمپانیایه‌ له‌ دروستكردنی بوكه‌شوشه‌دا. به‌رله‌وه‌ بچمه‌ ناو باسی دروستكردن و فۆڕمی بوكه‌شوشه‌ی باربیه‌وه‌ كورته‌یه‌ك له‌سه‌ر ناوی نه‌خۆشی داون سیندرۆم ده‌ڵێم له‌ناو كورددا. له‌ كوردستان وه‌ك وڵاتانی دراوسێ بۆ ئه‌م نه‌خۆشییه‌ وشه‌ی (مه‌نگۆلی) به‌كارده‌هێنرێت كه‌ له‌خۆیدا وشه‌یه‌كی نه‌شیاوه، هه‌ڵه‌یه‌كی‌ زانستیه‌ و ڕه‌یسیزمیشه‌‌.  له‌ڕوی زانستیه‌وه‌ ئه‌و دۆخه‌ نه‌خۆشییه‌ و ناوێكی زانستی تایبه‌ت به‌ خۆی هه‌یه‌ كه‌، داون سیندرۆمه‌. له‌ ڕوی مۆراڵه‌وه‌ به‌كارهێن...

هه‌موو باوه‌ش پێداكردنێك خۆشه‌ویستی نییه‌  تانیا كورد میرزا ماسته‌ر له‌ یاسا، پسپۆڕی زانستی تاوانناسی و ده‌ستور، ڕاهێنه‌ری به‌ره‌نگاربونه‌وه‌ی توندوتیژی به‌رامبه‌ر ژنان و منداڵان.  ئه‌م كتێبه‌ هه‌نگاوێكه‌ به‌ره‌و ڕوی به‌ره‌نگاربونه‌وه‌ی توندوتیژی و ده‌ستدرێژی سێكسی بۆسه‌ر منداڵان و چۆنیه‌تی مامه‌ڵه‌كردن به‌شێوه‌یه‌كی دروست و زانستیانه‌ له‌گه‌ڵ قوربانیانی ئه‌م تاوانه‌دا. نامیله‌كه‌كه‌ سه‌ره‌تا ڕوی ده‌می ده‌كاته‌ دایكان، باوكان، سه‌رپه‌رشتیارانی په‌روه‌رده‌یی و مامۆستایان و هه‌ندێك رێنماییان ده‌داتێ. مه‌به‌ست له‌ ڕێنماییه‌كان له‌لایه‌كه‌وه‌ بریتییه‌ له‌ به‌رگرتن له‌ ڕودانی ئه‌م تاوانه‌ ئه‌ویش له‌ڕێگه‌ی خستنه‌ڕوی چه‌ند ڕێسایه‌كی تایبه‌ت، له‌لایه‌كیتر مه‌به‌ست له‌م ڕێسایانه‌ چۆنیه‌تی مامه‌ڵه‌كردنه‌ له‌گه‌ڵ منداڵاندا له‌ ئه‌گه‌ری ڕوبه‌ڕوبونه‌وه‌ی ئه‌م تاوانه‌دا. ده‌بێت ئه‌م نامیله‌كه‌ی بۆ منداڵه‌كان بخوێنرێته‌وه‌ و هاوكاری بكرێن له‌ تێگه‌یشتن له‌ زاراوه‌كان و له‌ خودی تاوانه‌كه‌ش. به‌هیچ جۆرێك نابێت وه‌ك بابه‌تێكی تۆقێنه‌ر یاخود شه‌رمهێنه‌ر باس بكرێت، چونكه‌ ئه‌مه‌ له‌ ئامانجه‌كه‌م...

له‌ ژووری نوستندا شایه‌تمان نییه‌ چۆن توندوتیژیكار و ده‌ستدرێژیكاری سێكسی بناسینه‌وه‌؟ تانیا كورد میرزا ماسته‌ر له‌ یاسا، پسپۆڕی زانستی تاوانناسی و ده‌ستور، ڕاهێنه‌ری به‌ره‌نگاربونه‌وه‌ی توندوتیژی به‌رامبه‌ر ژنان و منداڵان به‌ تۆمه‌تی توندوتیژی و ده‌ستدرێژی سێكسی بۆسه‌ر خانمێكی فه‌ره‌نسی به‌ناوی لاورا پریۆل، گۆرانیبێژی مه‌غریبی سه‌عد لمجه‌ره‌د له‌ فه‌ره‌نسا دادگاییكرا و دوای ساغبونه‌وه‌ی تۆمه‌ته‌كان به‌سه‌ریدا به‌ شه‌ش ساڵ زیندانیكردن سزادرا. چیرۆكی ئه‌م ده‌ستدرێژییه‌ بۆ ساڵی ٢٠١٦ ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ كه‌ ئه‌وكات پریۆل سكاڵا له‌ دژی لمجه‌ره‌د تۆمار ده‌كات و به‌ ده‌ستدرێژی و توندوتیژی سێكسی تۆمه‌تباری ده‌كات، به‌ڵام ئه‌وكات وێڕای گرتنه‌به‌ری ڕێوشوێنی تایبه‌تیش تۆمه‌ته‌كان به‌سه‌ر تۆمه‌تباردا ساغ نه‌بوونه‌وه‌‌. ساغ نه‌بوونه‌وه‌ی تۆمه‌تی ده‌ستدرێژی و توندوتیژی سێكسی له ‌ناوماڵ و له‌نێوان هاوڕێ و ژن و مێرددا یه‌كێكه‌ له‌ سیما دیاره‌كانی توندوتیژی ناوماڵ. توندوتیژیكار له‌م باره‌دا له‌ناو چوار دیواری داخراودا تاوانه‌كه‌ ئه‌نجام ده‌دات له‌ ژووری نوستنیشدا شایه‌تمان ده‌ست ناكه‌وێت! پریۆل كۆڵی له‌ سه...

یاسای سوڕی خوێنی مانگانه كێ بێنوێژه‌، ژنی خوێندار یان كه‌سی دژه‌ژن؟ تانیا كورد میرزا ماسته‌ر له‌ یاسا، پسپۆڕی زانستی تاوانناسی و ده‌ستور، ڕاهێنه‌ری به‌ره‌نگاربونه‌وه‌ی توندوتیژی به‌رامبه‌ر ژنان و منداڵان گه‌رچی نیوه‌ی دانیشتوانی هه‌ر وڵاتێك یاخود زیاتر له‌ نیوه‌شی مانگانه‌ سوڕی خوێنیان هه‌یه‌ و شتێكی ئاسایی، سروشتتی و تایبه‌ته‌ به‌ جه‌سته‌ی ژن به‌ڵام هه‌تا ئه‌مڕۆ تابووه‌. ناوه‌كه‌ی، ڕه‌نگه‌كه‌ی و چۆنیه‌تی مامه‌ڵه‌كردن له‌گه‌ڵیدا و ته‌نانه‌ت جه‌سته‌ی ژنیش پێوه‌ی تابووه‌. له‌ هه‌نگاوێكی گه‌وره‌ له‌ بواری فێمینزم و پاراستنی ژناندا ئیسپانیا وه‌ك یه‌كه‌م وڵات له‌ ئه‌وروپادا یاسایه‌كی تایبه‌تی به‌ پشووی خانمان له‌كاتی سوڕی خوێنی مانگانه‌دا ده‌ركرد. خانمان به‌گوێره‌ی ئه‌م یاسایه‌ بۆیان هه‌یه‌ مانگانه‌ له‌م كاته‌دا له‌ ماڵه‌وه‌ بمێننه‌وه‌ و كارنه‌كه‌ن. یاسایه‌كی وه‌ها ده‌بێته‌ هۆی ڕێزگرتن و قبوڵكردنی جه‌سته‌ی ژن وه‌ك خۆی، ئه‌وه‌ی كه‌ هه‌یه‌ و مافه‌كانیان له‌ بازاڕی كاردا به‌گوێره‌ی تایبه‌تمه‌ندی جه‌سته‌یان ده‌پارێزێت. له‌ جیهاندا هه‌ریه‌كه‌ له‌ كۆریای باشور، تایوان و یابانیش یاسایه‌كی له‌مجۆره...