(له‌ئێمه‌دا كۆتایی دێت)
(له‌ئێمه‌دا كۆتایی دێت)
كۆڵین هووڤه‌ر
تانیا كورد میرزا
ماسته‌ر له قانونی ئه‌ڵمانی، پسپۆڕی ده‌ستور و زانستی تاوانناسی و ڕاهێنه‌ری به‌ره‌نگاربونه‌وه‌ی توندوتیژی به‌رامبه‌ر ژنان و منداڵان.
(له‌ئێمه‌دا كۆتایی دێت) یه‌كێكه له شاكاره‌كانی نوسه‌ری ئه‌مریكی كۆڵین هووڤه‌ر كه نوسه‌ر وێڕای ئه‌وه‌ی لێهاتویی خۆی له نوسیندا ده‌رده‌خات، وه‌ك شاره‌زایه‌كی وورد و به‌سه‌لیقه‌ش له بواری زانستی تاوانناسی و توندوتیژیدا ده‌رده‌كه‌وێت.
نوسه‌ر له ڕێگه‌ی كاراكته‌ری سه‌ره‌كیه‌وه (لیلی بلۆم) ه‌وه ده‌یه‌وێت ئه‌و شته‌مان نیشان بدات كه ئێمه‌ی پسپۆڕی ئه‌م بواره به (زنجیره‌ی توندوتیژی) ناوی ده‌به‌ین.
لیلی بلۆم، كچێكی جوانه و تاقانه‌ی دایك و باوكیه‌تی.
بلۆم له به‌رده‌ستی باوكێكی توندوتیژیكار و ده‌ستوه‌شێندا گه‌وره ده‌بێت و خاوه‌نی دایكێكه كه قوربانی بوونی خۆی له‌ژێر ناوی خۆشه‌ویستیدا به‌ژێر به‌ڕه‌وه كردووه.
به به‌رچاوی بلۆمه‌وه باوكی له‌سه‌ر قه‌نه‌فه‌ی ژووری دانیشتنه‌كه له دایكی ده‌دات و ده‌ستدرێژی سێكسی ده‌كاته سه‌ر.
باوكی بلۆم پیاوێكی كۆنترۆڵكار، ده‌نگبه‌رز، ده‌ستوه‌شێن و تۆقێنه‌ره كه سه‌رجه‌م جۆره‌كانی توندوتیژی له ماڵه‌كه‌یدا تاقی ده‌كاته‌وه.
لیلی بلۆم یه‌كه‌م خۆشه‌ویستی دراوسێی خۆیان ده‌بێت به‌ناوی ئه‌تڵاس، كوڕه‌ش قوربانییه‌كیتری توندوتیژی خێزانییه به‌ڵام به‌ته‌نیا قوربانییه نه‌وه‌ك قوربانی و توندوتیژیكار به‌یه‌كه‌وه.
باوكی بلۆم له‌كاتی گه‌ڕانه‌وه‌یدا بۆ ماڵه‌وه كچه‌كه‌ی و ئه‌تلاس ئه‌بینێت به‌یه‌كه‌وه له‌ژوری نوستندا و له باوه‌شی یه‌كتردا، ده‌رگای ژوور به پێله‌قه ده‌كاته‌وه و، به قه‌ستی كوشتن په‌لاماری ئه‌تلاس ده‌دات و له‌خوێنی خۆیدا ده‌یگه‌وزێنێ.
له‌پاش ئه‌م ده‌ستوه‌شاندنه‌ی باوكه‌وه چیتر لیلی و ئه‌تلاس به‌یه‌كه‌وه نامێنن.
له ڕۆژی مردنی باوكیدا و له‌سه‌روبه‌ندی ئاماده‌كاری بۆ به‌ڕێكردنی ته‌رمه‌كه‌یدا بۆ گۆڕستان لیلی له دایكی ده‌پرسێت؛(چی بنوسێت و چی ئاماده بكات له‌كاتی به‌ڕێكردنی ته‌رمه‌كه‌ی باوكیدا.)
دایكی به؛(پێنج شتی باشی باوكت بنوسه و باسیان بكه.) وه‌ڵامی كچ ده‌داته‌وه، به‌ڵام كچ هیچ پێنج شتێكی باش و جوان له‌باوكیدا شك نابات هه‌تا بینوسێت.
هه‌ربۆیه گوتاری ماڵئاواییه‌كه‌ی له‌باوكی جگه له‌وه‌ستان له‌به‌رده‌م مایكه‌كه‌دا، جگه له سه‌یركردنی ئاماده‌بوان و سه‌یركردنی كاغه‌زێكی به‌تاڵ كه ژماره یه‌ك هه‌تا پێنجی تێدا نوسراوه هیچیتر نابێت.
كات تێده‌په‌ڕێت، باوكی توندوتیژیكار له‌ژێر گڵدا ده‌شاردرێته‌وه و لیلیش پزیشكێك به‌ناوی رایڵ ده‌ناسێت.
لیلی له‌سه‌ربان دانیشتووه، نیگه‌رانه و نازانێت چۆن مامه‌ڵه بكات له‌كاتی ماڵئاوایی له ته‌رمی باوكی، له‌و‌كاته‌دا ڕایڵ دێته هه‌مان سه‌ربان و شه‌قێك له یه‌كێك له كورسیه‌كان هه‌ڵده‌دات.
(شه‌قهه‌ڵدان له كورسی) سه‌رنجی لیلی ڕاده‌كێشێت، تووند ئاوڕده‌داته‌وه، واشدیاره كه دایده‌چڵه‌كێنێت و ده‌نگی به‌رزی كێشانی كورسیه‌كه به‌زه‌ویدا و توڕه‌ییه‌كه‌ی ڕایڵی رایده‌گرن، به‌ڵام به‌قه‌ده‌ر ئه‌وه نییه كه ده‌موده‌ست بزانێت یان بیه‌وێت كرده‌كه‌ی ڕایڵ وه‌ك توندوتیژی ناوببات و له‌وێدا یه‌كسه‌ر به‌جێیبهێڵێت.
(ده‌ستوه‌شاندنی ڕایڵ و برینداركردنی ده‌موچاوی لیلی) له دیمه‌نی دووه‌مدا ڕایڵ له‌كاتی سوتانی خواردنێك له‌ناو فڕندا ڕاده‌كاته به‌رده‌م فڕنه‌كه، لیلیش له‌گه‌ڵیدا، په‌رداخێك ده‌كه‌وێت و ده‌شكێت، رایڵ زله له ده‌موچاوی لیلی ده‌دات، به‌ڵام ده‌موده‌ست باوه‌ش ده‌كات به لیلیدا و كرده‌كه‌ی خۆی وه‌ك (سوتفه بوو، به ئه‌نقه‌ست نه‌بوو و ببوره ده‌ستم به‌رت كه‌وت) ده‌ناسێنێت، ڕایڵ ده‌كه‌وێت به‌سه‌ر شوشه شكاوه‌كه‌دا و به‌ری ده‌ستی بریندارده‌بێت، لیلیش لاچاوی شین ده‌بێته‌وه.
لیلی، ڕایڵ، خوشكه‌كه‌ی و زاواكه‌ی له ڕێستورانتێكدا دانیشتوون، چاوه‌ڕوانكاره‌كه له‌به‌رده‌م مێزه‌كه‌یاندا وه‌ستاوه بزانێت داوای چی ده‌كه‌ن، لیلی چاوی ده‌چێته سه‌ر ده‌ستی چاوه‌ڕوانكاره‌كه، ده‌ستی هه‌مان برینی پێوه‌یه كه به ده‌ستی ئه‌تڵاسه‌وه بوو.
لیلی سه‌رهه‌ڵده‌بڕێت كتوپڕ ئه‌تڵاس له‌به‌رده‌میدا ده‌بینێت، تاوێك له‌یه‌ك ڕاده‌مێنن، یه‌كده‌ناسنه‌وه، ئه‌تڵاس سه‌یری ده‌ستی رایڵ ده‌كات له‌ناو ده‌ستی لیلیدا كه پێچراوه و سه‌یری چاوی لیلی ده‌كاته‌وه كه شین بوه‌ته‌وه.
پاش كه‌مێك لیلی ده‌چێته ته‌والێتی رێستورانته‌كه‌وه و ئه‌تڵاسیش خۆی ده‌گه‌یه‌نێته لای و به؛ چی بووه؟ لێی ده‌پرسێ، لیلیش به؛ هیچ، هیچ، هیچ. وه‌ڵامی ده‌داته‌وه.
ئه‌تڵاس هه‌وڵده‌دات قسه له‌ده‌می لیلی وه‌رگرێت، لیلی دواجار چیرۆكه‌كه‌ی بۆ ده‌گێڕێته‌وه و ده‌ڵێت؛ به ده‌ستی ئه‌نقه‌ست نه‌بوو، شكانی په‌رداخه‌كه، ده‌ستی ڕایڵ كه به‌ر ده‌موچاوم كه‌وت ڕێكه‌وت بوو، ئه‌و نه‌یویست ئازارم بدات.
ئه‌تڵاس به؛ ده‌ته‌وێت ببیت به دایكت؟ وه‌ڵامی ده‌داته‌وه و له‌و ده‌مه‌دا رایڵ دێت و ده‌ستیان له‌گه‌ڵ ئه‌تڵاسدا له‌یه‌ك گیرده‌بێت، ڕایڵ ده‌ستده‌وه‌شێنێت، ئه‌تڵاس به‌رگری ده‌كات.
ئه‌تڵاس ده‌چێته دوكانی گوڵفرۆشتنه‌كه‌ی لیلی، كارتی خۆی ده‌داتێ و بۆی ده‌خاته ناو به‌رگی مۆبایله‌كه‌یه‌وه و داوایلێده‌كات هه‌ركات پێویستی بوو په‌یوه‌ندی پێوه‌بكات.
شه‌وه‌كه‌ی ڕایڵ ئه‌م كارته ده‌دۆزێته‌وه، توڕه، هه‌ڵچوو و ئاماده بۆ توندوتیژی لێپێچینه‌وه له لیلی ده‌كات.
لیلی هه‌وڵده‌دات هێواشی بكاته‌وه به‌ڵام سوودی نابێت، ڕایڵ ڕاده‌كاته لای پلیكانه‌كان و لیلیش به‌دوایدا، ڕایڵ پاڵێك به لیلیه‌وه ده‌نێت و ده‌یخاته خواره‌وه.
له‌سه‌ر قه‌نه‌فه‌یه‌ك لیلی چاو هه‌ڵده‌هێنێته‌وه، تاریك و لێڵ رایڵ ده‌بینێت كه برینی سه‌ری ده‌پێچێت و خاوێنی ده‌كاته‌وه و ده‌ڵێت؛ هیچ نه‌بوو، ببوره، ببوره به‌ده‌ستی ئه‌نقه‌ست نه‌بوو ته‌نیا رێكه‌وت بوو و ده‌ستم به‌ر شانت كه‌وت و خۆت خلیسكایت.
لیلی جارێكیتر له‌بری ڕاستی باوه‌ڕ به‌و درۆیه ده‌كات كه ڕایڵ وه‌ك ڕاستی ده‌یناسێنێت و، به‌دوای رایڵدا ده‌ڵێت؛ ڕێكه‌وت بوو، باشه، باشه.
گه‌رچی لیلی خواردنی ئاماده‌كردووه و ده‌یه‌وێت به‌یه‌كه‌وه نان بخۆن به‌ڵام ڕایڵ هه‌ر له‌ناوه‌وه ده‌كوڵێت و ده‌یه‌وێت توندوتیژی بداته ده‌ره‌وه، باسی رێستورانته‌كه، باسی ئه‌تڵاس و باسی ئه‌تڵاس ده‌كات.
(خۆشت ده‌وێت؟) ڕایڵ
(خۆشم ده‌ویست، ئێستا تۆم خۆشده‌وێت.) لیلی
(ئه‌وه وه‌ڵامه‌كه نییه، خۆشت ده‌وێت)؟ ڕایڵ
(نازانم.) لیلی
ڕایڵ لیلی كێش ده‌كاته سه‌ر قه‌نه‌فه‌كه، هه‌مان دیمه‌نی كێشكردنی دایكی لیلی له‌لایه‌ن باوكیه‌وه دوباره ده‌بێته‌وه. ڕایڵ به‌زۆر ده‌یه‌وێت ده‌ستدرێژی سێكسی بكاته سه‌ر لیلی وێڕای ئه‌وه‌ی لیلی هه‌وڵی به‌رگریكردن ده‌دات. هه‌مان دیمه‌نی دایكی جارێكیتر له لیلیدا دوباره ده‌بێته‌وه.
له‌سه‌ر جێخه‌وی نه‌خۆشێك له خه‌سته‌خانه لیلی چاره‌سه‌ر وه‌رده‌گرێت، ئه‌تڵاس هاتووه به‌ده‌نگیه‌وه و پزیشكه‌كه بۆی ڕونده‌كاته‌وه كه تیشكیان بۆ نه‌گرتووه چونكه دووگیانه.
ئه‌مانه دیمه‌نه سه‌ره‌كیه‌كانی ڕۆمانه‌كه‌ن، وه‌ك پسپۆرێكی بواری توندوتیژی به‌رامبه‌ر ژن و منداڵ ده‌ڵێم؛
هووڤه‌ر ده‌یه‌وێت به كچان و ژنان بڵێت؛ توندوتیژیكاره‌كان هه‌وڵده‌ده‌ن پێت بڵێن، ئاساییه ئه‌وه‌ی كه ڕویدا. توندوتیژیكاره‌كان هه‌رگیز نایه‌ن ده‌ستوه‌شاندن و ده‌ستكردنه‌وه به توندوتیژی ناوببه‌ن، بگره ده‌ڵێن (ڕێكه‌وت بوو و نه‌مزانی)، ئه‌وه تۆیت ده‌بێت بزانیت ئه‌وه ئاسایی نییه، ڕێكه‌وت نییه و تاوانه و ناوی توندوتیژییه.
هووڤه‌ر زۆر وورد و به سه‌لیقه‌وه ئه‌وه‌مان بۆ ده‌خاته ڕوو كه ئێمه به (زنجیری توندوتیژی) ناوی ده‌به‌ین. زنجیره‌كه له‌م ڕۆمانه‌دا عه‌ڵقه‌ی یه‌كه‌می قوربانیه‌كه‌ی دایكی لیلییه، عه‌ڵقه‌ی یه‌كه‌می توندوتیژیكاریش باوكی لیلییه، عه‌ڵقه‌ی دووه‌می قوربانی خۆی ده‌به‌ستێت به یه‌كه‌مه‌وه كه لیلییه و ده‌بێته‌وه به قوربانی ده‌ستی توندوتیژیكارێكیتر كه ئه‌مجاره باوكی نییه به‌ڵام مێردیه‌تی كه ڕایڵه.
هووڤه‌ر نیشانی ده‌دات نه‌شكاندنی عه‌ڵقه‌ی توندوتیژی و ڕیزبوونی قوربانی به‌دوای قوربانیدا چ مه‌ترسیه‌كی گه‌وره‌یه.
له‌رێگه‌ی ڕسته‌ی (من نه‌موست وه‌ك دایكمبم.) له ده‌می لیلیه‌وه ده‌یه‌وێت به كچان بڵێت؛ وه‌ك دایكت مه‌به، درێژه به عه‌ڵقه‌كه مه‌ده، عه‌ڵقه‌كه ئه‌گه‌ر گه‌یشتوه‌ته سه‌ر تۆش له‌خۆتدا بیپچڕێنه هه‌تا نه‌گاته سه‌ر كچه‌كه‌شت.
با له‌تۆی كچدا به‌سبێت، با له‌تۆی كچدا بوه‌ستێت و نه‌گاته سه‌ر كچه‌كه‌ت.
لیلی له‌خۆیدا به‌سی ده‌كات، كچێكی جوان ده‌هێنه‌ته دنیاوه، به‌ڵام له ڕایڵ جیاده‌بێته‌وه و به‌م ڕاستانه كۆتایی به توندوتیژی ده‌هێنێت و عه‌ڵقه‌ی توندوتیژی له‌خۆیدا ده‌پچڕێنێت؛
من له تۆ جیاده‌بمه‌وه، ئه‌مه بڕیاری منه. ئه‌گه‌ر وانه‌كه‌م سبه‌ی چی به كچه‌كه‌م بڵێم؟
پێی بڵێم باوكت لێیدام و چاوی شین كردمه‌وه، به‌ڵام گوتی؛ رێكه‌وته!
پێی بڵێم له‌سه‌ر قادرمه‌كان خستمیه خواره‌وه و گوتی؛ خۆت خلیسكایت!
پێی بڵێم به‌زۆر ویستی سه‌رجێیم له‌گه‌ڵدا بكات له‌كاتێكدا من نه‌مده‌ویست!
ڕایڵ، له‌به‌ر خۆم نا، له‌به‌ر تۆش نا به‌ڵام له‌به‌ر ئێمی كچم جیاده‌بمه‌وه، با له‌مه‌ودوا چه‌ندپاته نه‌بێته‌وه.
ئیتر به‌سه، له ئێمه‌دا به‌سه ئێمی.
عه‌ڵقه‌كه بپچرێنه، توندوتیژی ئاسایی نییه، ڕێكه‌وت نییه و توندوتیژیكار ئه‌گه‌ر مێردته جیابه‌ره‌وه، ئه‌گه‌ر برا، كوڕ، خاڵ، مام و باپیره‌ته به سزایان به‌گه‌یه‌نه، دوور بكه‌وه‌ره‌وه.
توندوتیژی خێزانی ناوی به‌خۆیه‌وه‌یه‌تی، خێزانه‌كه‌ت به‌رامبه‌رت ده‌یكات، مێرد، باوك، برا، كوڕ، خاڵ، مام و باپیرن بۆیه نابێت تۆ له به سزاگه‌یاندن و نه‌خێر گوتندا سڵ بكه‌یته‌وه و نابێت ئه‌م ڕستانه بتترسێنن؛
مێردته قه‌ینا. باوكته با وابێت چونكه گه‌وره‌ته. كوڕته و جه‌رگته قه‌ینا. خاڵ، مام و باپیره‌ن و نابێت قسه بكه‌یت.
ئه‌وانه ئه‌ندامی خێزانه‌كه‌ی تۆش بن ئه‌ندامی خێزانه‌كه‌ت نین، كه كار گه‌یشته توندوتیژی یاسایه هه‌یه، سزا هه‌یه و دادگا هه‌یه نه‌وه‌ك په‌یوه‌ندی خوێن و نزیكایه‌تی.
ئه‌وان ئه‌ندامی خێزانه‌كه‌ی تۆنین، ئه‌ندامی خێزانی پیاوسالارین، ئه‌ندامی خێزانێكی گه‌وره‌ترن كه ناوی خێزانی ژنكوژی و تودوتیژییه، جێگه‌ی ئه‌مانه‌ش زیندانه نه‌وه‌ك ناوماڵ.
له‌ئێوه‌شدا ده‌بێت كۆتایی پێبێت، له ئێمه‌دا كۆتایی پێهات.
Comments
Post a Comment