نه‌كوژرا كوشتتان
نه‌كوژرا كوشتتان
په‌لامارنه‌درا په‌لامارتاندا
تانیا كورد میرزا
ماسته‌ر له یاسا، پسپۆڕی زانستی تاوانناسی و ده‌ستور، ڕاهێنه‌ری به‌ره‌نگاربونه‌وه‌ی توندوتیژی به‌رامبه‌ر ژنان و منداڵان
كوشتنی كچێكی پانزه‌ساڵان و ده‌ستدرێژیكردنه سه‌ر كچان و ژنان له‌ده‌ره‌وه و له‌ناو ماڵدا به‌هاوكاری سه‌رجه‌م كۆمه‌ڵگا و ڕێنوێنی كۆمه‌ڵگا جێبه‌جێده‌كرێت. ئه‌م كچ و ژنانه ده‌كوژرێن چونكه تۆ وه‌ك پور، مام و كه‌سوكار ده‌بینیت كه لێی ده‌درێت، له قوتابخانه ده‌رده‌هێنرێت، له‌به‌رچاوی میوان ته‌ریق ده‌كرێته‌وه و ناونه‌تۆره‌ی نه‌شیاوی لێده‌نرێت و له كه‌سایه‌تی كه‌م ده‌كرێته‌وه به‌س ده‌مت پان ده‌كه‌یته‌وه و هیچ ناڵێیت ئه‌گه‌ریش بیلێیت ده‌ڵێیت: (كچی خۆیه‌تی هه‌قم چییه.). ئه‌مانه ده‌كوژرێن چونكه تۆ ده‌مت داناخه‌یت و بوختانكه‌ر، سێكسیست و توندوتیژیكاریت چونكه ئه‌گه‌ر ئه‌مانه له‌ماڵه‌وه ڕابكه‌ن و بچنه شێڵته‌ری داڵده‌دان تۆ به (بێته‌ربێت، به‌ره‌ڵا، ڕه‌دوكه‌وتوو و كچی سه‌ره‌ڕۆ) ناویان ده‌به‌یت ئه‌وانیش له‌ترسی ده‌مت ڕاناكه‌ن و له‌به‌رده‌ستی خێزانه تاوانباره‌كانیاندا ده‌مێننه‌وه و ده‌یانكوژن.
ده‌كوژرێن، ده‌زانی بۆ؟ چونكه تۆی په‌رله‌مانتار له‌ناو په‌رله‌ماندا دژایه‌تی یاسای به‌ره‌نگاربونه‌وه‌ی توندوتیژی ده‌كه‌یت و هه‌رچی مه‌لا و خه‌ڵكی ساده و جاهیلیشه دوای خۆتی ده‌خه‌یت و، یاساكه به هۆكاری هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه‌ی خێزان داده‌نێیت ئیتر ئه‌م كچانه‌ش ده‌ترسن و داده‌نیشن به‌دیار چه‌قۆ و ده‌مانچه‌ی باوك و برا قاتڵه‌كانیانه‌وه و ده‌یانكوژن. ئه‌م ژنانه ده‌كوژرێن چونكه ساڵانێكه گه‌وره‌ترین خه‌می تۆ په‌رده گۆڕین، قه‌نه‌فه گۆڕین، مه‌عاشه‌كه‌ت و سه‌یاره گۆڕینه و له هه‌وڵی په‌روه‌رده‌كردنی منداڵه‌كانتدا نیت و فشاره‌ت بۆسه‌ر حكومه‌ت ته‌نیا ئه‌وكاته‌یه كه په‌یوه‌ندی به ورگته‌وه هه‌بێت. ئه‌مان چۆن ناكوژرێن له‌كاتێكدا تۆ هه‌موو ژنی كۆمه‌ڵگات دابه‌شكردووه به‌سه‌ر دوو به‌ره‌دا به‌ره‌یه‌ك ژنه موحته‌ره‌مه‌كانن و پێشت وایه هۆكاری موحته‌ره‌میان له‌چكه‌كه‌ی سه‌ریان و ڕازی بونیانه به هێنانی ژنی دووه‌م، به‌ره‌یه‌كیشت ناوناوه ژنه به‌ره‌ڵا و ده‌مدرێژه‌كان چونكه سه‌ریان ڕوته. بكوژه‌كه دیاره به‌س ئه‌وانه‌ی كه پاڵنه‌ری ئه‌م كوشتنانه‌ن نه‌وه‌ك هه‌ر باس ناكرێن بگره هه‌رێمه‌كه ئاڕاسته ده‌كه‌ن!
كورت و پوخت:
هه‌ر خێزانێك توندوتیژی تێدا په‌یڕه‌وكرا و توندوتیژی به‌رامبه‌ر ئه‌ندامه‌كانی به‌كارهات ده‌بێت به زوترین كات هه‌ڵوه‌شێته‌وه و قوربانیه‌كان له‌ده‌ست توندوتیژیكاره‌كه ڕزگار بكرێن.
كچ و ژن بۆ هه‌ر كوێیه‌ك بچن، هه‌رچی له‌به‌ر بكه‌ن و هه‌رچی بڵێن و بكه‌ن نابێت لێپرسینه‌وه‌یان له‌گه‌ڵدا بكرێت ئه‌وه‌ی ده‌بێت سه‌رله‌نوێ په‌روه‌رده بكرێته‌وه و ببرێته به‌رده‌م دادگا كوڕ و پیاوه‌كانن.
حیجاب و له‌چكه و نیقاب نابنه هۆی پاراستنی ژنان له توندوتیژی، له وڵاتانی (عه‌ره‌بی) نمونه‌ی ئه‌رده‌ن كه زۆربه‌ی ژن له‌چكه به‌سه‌ره و ژماره‌یه‌كی زۆریش نیقاب پۆشن سه‌رجه‌م جۆره‌كانی توندوتیژی به‌رامبه‌ر به ژن ده‌كرێت. كێشه‌كه جلی ژن نییه په‌روه‌رده‌ی كوڕه‌كانتانه. له وڵاتانی ڕۆژئاوا ڕوتی ژن هۆكاری توندوتیژی نییه خۆ ئه‌گه‌ر پیاوێك به‌جۆرێك له‌سه‌ر جاده سه‌یری جه‌سته‌ی ژنێكی كرد یان ده‌ستی بۆ برد بێ ئه‌وه‌ی بیری لێبكه‌یته‌وه پیاوه‌كه ڕۆژئاوایی نییه و كوڕی ڕۆژهه‌ڵاتی ناوه‌ڕاسته.
دوا تێبینی: هه‌موو ئه‌و پیاو و كوڕانه‌ی كه له ڕۆژهه‌ڵاتی ناوه‌ڕاستدا په‌لاماری ژن ده‌ده‌ن، سێكسیستن، توندوتیژیكارن و به‌ناوی پاراستنی شه‌ره‌فی خێزانه‌وه له ژن ده‌ده‌ن و ده‌یانكوژن كه ده‌چنه ئه‌وروپا به‌ر له فێربونی زمان له هه‌وڵی دۆزینه‌وه‌ی له‌شكڕخانه‌كاندان و له‌گه‌ڵ ئه‌و ژنانه‌دا ده‌خه‌ون كه له‌وێن و دواجاریش زۆربه‌یان به‌هۆی شكاتی ئه‌و ژنانه‌وه ده‌درێنه دادگا چونكه توندوتیژیان به‌رامبه‌ر ده‌كه‌ن.
Comments
Post a Comment