كه‌وتووه یه‌كه‌مه‌كان
تانیا كورد میرزا
ماسته‌ر له یاسا، پسپۆڕی زانستی تاوانناسی و ده‌ستور و ڕاهێنه‌ری به‌ره‌نگاربونه‌وه‌ی توندوتیژی به‌رامبه‌ر ژنان و منداڵان
باشترین ده‌رچوون له هه‌موو قۆناغه‌كانی خوێندندا ده‌رنه‌چوونه، هیچ نه‌بێت بۆ جارێك. ئه‌و ته‌له‌بانه‌ی كه ناكه‌ون دواتر له وانه‌یه‌كی قورستردا كه‌وتنێك یانیش زیاتر قه‌رزدارده‌بن و ده‌بێت قه‌رزه‌كه‌یان به كه‌وتن بده‌نه‌وه كه ڕه‌نگه نه‌توانن هه‌ستنه‌وه. كۆمه‌ڵگایه‌ك كه به‌ته‌نیا چاوی له‌سه‌ر نمره‌ی به‌رزی ته‌له‌به‌كانیه‌تی له‌سه‌ر كارت، كۆمه‌ڵگایه‌ك كه ته‌نیا ده‌رجه به‌رزه‌كان به سه‌ركه‌وتوو زیره‌ك داده‌نێت خۆی كۆمه‌ڵگایه‌كی كه‌وتووه و ته‌مه‌ڵیشه. كاری سه‌ره‌كی دایك، باوك و مامۆستا و په‌روه‌رده‌كاره‌كان ده‌بێت پشتیوانی ئه‌و ته‌له‌بانه‌بێت كه ئاستی تێگه‌یشتنیان له‌وانه‌یتر هێواشتره و كاتی زیاتریان بۆ تێگه‌یشتن پێویسته نه‌وه‌ك به‌ته‌نیا مه‌تحی ده‌رجه به‌رزه‌كان بكه‌ن. ده‌رجه‌ی به‌رز له‌خۆیدا مانای زیره‌كی كه‌سه‌كه نییه، به‌ته‌نیا مانای ئه‌وه‌یه كه كه‌سه‌كه له وانه‌كانیدا نمره‌ی به‌رزی هێناوه، به‌ڵام ئه‌مه زیره‌كی نییه به‌مانا جه‌وهه‌ریه‌كه‌ی. ڕه‌نگه ده‌ره‌جه به‌رزه‌كان بتوانن بڕوانامه له به‌شه جیاجیاكاندا به‌ده‌ست بهێنن به‌ڵام به‌ته‌نیا به‌ده‌ستهێنانی بڕوانامه نایانكاته پسپۆڕ له‌و بواره‌دا چ جای بگات به‌وه‌ی كه به شاره‌زا و زیره‌ك ناوببرێن، به‌ڵگه؟ سه‌یری دۆخی قانونی و ده‌ستوری هه‌رێمی كوردستان بكه كه له خراپترین دۆخدایه له‌كاتێكدا هه‌ڵگرانی بڕوانامه‌ی قانون زۆر زۆرن! بڕوانه دۆخی ته‌ندروستی خه‌ڵك و ئاستی نه‌شته‌رگه‌ری و زانیاری پزیشكه‌كان له نه‌خۆشیه جۆراوجۆره‌كاندا كه له هه‌موو وڵاتانی دراوسێی عێراق له‌دواتره، مه‌گه‌ر هه‌ڵگری بڕوانامه‌ی پزیشكیمان نییه؟ بێگومان هه‌یه، به‌ڵام به‌ته‌نیا ته‌واوكردنی به‌شی پزیشكی نه‌یكردونه‌ته زیره‌ك و پسپۆڕ له‌و بواره‌دا. سه‌رجه‌م بواره‌كانیتریش هه‌روه‌ها له په‌روه‌رده‌وه بیگره هه‌تا بیناسازی و كشتوكاڵ. ده‌بوو له‌بری خۆبادان به ده‌ره‌جه‌ی به‌رزی ته‌له‌به‌كانه‌وه كۆمه‌ڵگا له خه‌می ئه‌وانه‌دا بێت كه ئه‌م خوله نه‌یانتوانیوه بچنه قۆناغێكیتر و دڵنه‌واییان بداته‌وه. ده‌بوو قسه و كار له‌سه‌ر ئه‌و ته‌له‌بانه بكرێت كه له‌به‌ر كاردانه‌وه‌ی نه‌رێنی و توندوتیژیكارانه‌ی ئێوه له‌كاتی وه‌رگرتنه‌وه‌ی كارته‌كه‌یاندا خۆیان هه‌ڵواسی و حه‌بیان خوارد و كۆتاییان به خه‌ونه‌كانیان هێنا. ده‌بێت كۆمه‌ڵگا فێرببێت منداڵه كه‌وتووه‌كانی له‌كاتی وه‌رگرتنه‌وه‌ی كارتدا بباته ده‌ره‌وه، داوه‌تی خواردنی به‌له‌زه‌تیان بكات، دیاریان بۆ بكڕێت و پێیان بڵێت: (باشترین سه‌ركه‌وتن كه‌وتنه‌كه‌ی تۆیه. باشترین ده‌رچوون ئه‌م ده‌رنه‌چوونه‌یه، چونكه تۆ لێره‌وه فێری هه‌ستانه‌وه ده‌بیت. لێره‌وه ئه‌و ڕێگه‌یه ده‌دۆزیته‌وه كه به‌كه‌ڵكی خۆت دێت و، خۆتی تێدا ده‌دۆزیته‌وه. نمره‌كان مانای ڕۆشنبیری تۆ نین، زۆرن ئه‌وانه‌ی كه له زانكۆ به‌ناوبانگه‌كانی ئه‌وروپا و ئه‌مریكا خوێندویانه‌وه بونه‌ته گه‌وره تیرۆرست و كۆتاییان به‌ژیانی خه‌ڵكی وڵاته‌كه‌ی خۆیان هێناوه. تۆ نزمترین نمره‌ت هه‌بێت له ماتماتیكدا كاریگه‌ری نه‌رێنی نییه له‌سه‌ر كاراكته‌ری تۆ و مانای ته‌مه‌ڵی، نه‌زانی و ناڕۆشنبیری و ناهۆشیاری تۆ نییه، وه‌ك چۆن به‌رزترین نمره‌ش له ماتماتیكدا ناتكاته كه‌سێكی هۆشیار، ناتوندوتیژ و به‌ئاگا. كه‌وتن خۆی كێشه نییه بگره دیاریه‌كی گه‌وره‌یه كه سه‌ركه‌وتنی داهاتومان گه‌ره‌نتی ده‌كات، كێشه‌كه ئه‌وانه كه ئه‌مه قبوڵ ناكه‌ن و به ته‌مه‌ڵی ناوی ده‌به‌ن. بكه‌وه، هه‌سته‌ره‌وه، بكه‌وه هه‌مدیسان هه‌سته‌ره‌وه، جارێكیتریش بكه‌وه‌ره‌وه له‌هه‌موو دۆخه‌كاندا من پشتیوانیت ده‌كه‌م و باوه‌ڕم به زیره‌كی، توانا و هۆشیاری تۆ هه‌یه. تۆ كه‌سێكی سوودبه‌خشی، نمره‌ی ماتماتیك و فیزیا پێوه‌ری ئه‌مه نین. هه‌ڵسوكه‌وتی مرۆڤانه‌ت، قبوڵكردنی جیاوازیه‌كان، مامه‌ڵه‌ی خاڵی له توندوتیژی، خۆ هه‌ڵنه‌قورتان له ژیانی تایبه‌تی خه‌ڵك و باوه‌ڕبوون به هه‌ستانه‌وه‌ی دوای كه‌وتن پێوه‌ری سه‌ركه‌وتنی تۆن و كاراكته‌ری تۆیان له‌سه‌ر بنیاتنراوه نه‌وه‌ك نمره‌ی وانه‌كانت.)
ئه‌وه‌ی له وانه‌كانیدا كه‌وتووه له‌خۆیه‌وه نه‌كه‌وتووه، كه‌وتووه چونكه تۆ پشتیوانی نه‌بویت، چونكه ماڵه‌كه‌ت ئاژاوه‌ی تێدایه، چونكه كه‌موكورتیت هه‌بووه به‌رامبه‌ر پێویستییه‌كانی، چونكه جیاوازیت كردووه له‌گه‌ڵ خوشك و براكانیدا، چونكه به منداڵی خه‌ڵكت به‌راورد كردووه. له وانه‌كانیدا كه‌وتووه چونكه سیستمی په‌روه‌رده‌كه كۆن بووه، چونكه كه‌س له بڕوانامه‌داره‌كان بۆی نه‌بووه‌ته نمونه‌ی باڵا و ئاره‌زوو بكات ئه‌میش بڕوانامه‌ی هه‌بێت. هه‌ندێكیان كه‌وتوون له وانه‌كاندا چونكه له‌به‌ر دڵی تۆ به‌شه‌كه‌ی هه‌ڵبژاردووه، چونكه سیستمه‌كه به‌شی زانستی به زیره‌ك و وێژه‌یی به ته‌مه‌ڵ ناوده‌بات. كه‌وتووه چونكه ئه‌و حه‌زی له هونه‌ره به‌س تۆ به‌زۆر ناردته به‌شی زانستی و ده‌شته‌وێت ببێته (دكتۆر)! له وانه‌كانیدا كه‌وتووه چونكه پێویستی به قوتابخانه‌ی تایبه‌ت هه‌یه و ناتوانێت له‌گه‌ڵ هاوڕێكانیدا به یه‌كجار له وانه‌كانی تێبگات، ئه‌مه ته‌مه‌ڵی نییه بگره دۆخێكی تایبه‌ته.
ئه‌و منداڵانه‌ی كه ئه‌مڕۆ له وانه‌كانیاندا كه‌وتوون گه‌وره‌ترین سه‌ركه‌وتنیان به‌ده‌ست هێناوه چونكه ده‌ڵێن نه‌خێر. نه‌خێر بۆ به‌زۆر هه‌ڵبژاردنی به‌شه‌كان، نه‌خێر بۆ سیستمی په‌روه‌رده، نه‌خێر بۆ جیاكاری و فشه‌فشی كۆمه‌ڵگا و هه‌ڵنانی ده‌رجه به‌رزه‌كان. نه‌خێر بۆ كۆمه‌ڵگایه‌ك كه به ته‌له‌به‌ی قۆناغی یه‌كه‌می پزیشكی بڵێت (دكتۆر) و هه‌مووشمان ناچاربكات به‌وه‌ی به (دكتۆر) بانگی بكه‌ین. نه‌خێر بۆ كۆمه‌ڵگایه‌ك كه پێی وابێت كه‌سێكی ئیسلامیستی توندوتیژیكاری دژه‌ژن باش و زیره‌ك و سه‌ركه‌وتووه ته‌نیا له‌به‌رئه‌وه‌ی له ماتماتیك و كیمیدا ده‌ره‌جه‌ی به‌رزی هێناوه. سه‌ركه‌وتووه‌كانتان ده‌بێت به فلته‌ری ڕێزگرتن له مافی مرۆڤ، قبوڵكردنی جیاوازیه‌كان، باوه‌ڕبوون به ئازادی، ناتوندوتیژی و ڕێزگرتن له یاسادا ببرێن ئه‌گه‌ر له‌و فلته‌ره‌دا ده‌رچوون ئه‌وه به‌ڵێ كه‌سانی باش و به‌كه‌ڵكن، ئه‌گه‌رنا نه‌وه‌ك هه‌ر سه‌ركه‌وتوونین بگره كه‌وتوون زۆریش دواكه‌وتوون. ئه‌وانه‌شی كه ئه‌مڕۆ له وانه‌كاندا كه‌وتوون به‌ڵام له وانه‌ی مرۆڤبووندا یه‌كه‌من كه‌سانی سه‌ركه‌وتوون، جا ماتماتیك ده‌یان هه‌بێت له سه‌د یانیش سه‌د له سه‌د هیچ گرنگ نییه. كه‌سانی سه‌ركه‌وتوو له ژیاندا، كه‌سانی به‌ئه‌زموون و هۆشیار خۆیان به ده‌ره‌جه‌ی كه‌سه‌وه هه‌ڵناواسن، خۆیان به كه‌سه‌وه باناده‌ن و كه‌سیش هه‌ڵنانێن به‌ڵام واجبیانه سه‌ركه‌وتنی ڕاسته‌قینه پێناسه‌بكه‌ن و پشتیوانی سه‌ركه‌وتووه‌كان بكه‌ن وه به كۆمه‌ڵگا بڵێن: ئه‌وه‌ی تۆ به‌لاته‌وه كه‌وتووه سه‌ركه‌وتنێكی گه‌وره‌ی به‌ده‌ستهێناوه، كه‌وتووه‌كه ئه‌و نییه له‌ڕاستیدا تۆیت. تۆ له په‌روه‌رده‌ی منداڵدا شكستت هێناوه، به‌س ئه‌و سه‌ره‌ڕای ئه‌وه‌ش به نمره نزمه‌كانی سه‌ركارته‌كه‌ی وتی من ناڕازیم، كه‌واته ئه‌و ده‌رچووه به‌س تۆ كه‌وتوویت.
Comments
Post a Comment