نوسه‌ری ڕۆمانه‌كه ژنێكی شاعیره
نوسه‌ری ڕۆمانه‌كه ژنێكی شاعیره
تانیا كورد میرزا
ماسته‌ر له قانون، پسپۆڕی زانستی تاوانناسی و ده‌ستور، ڕاهێنه‌ری به‌ره‌نگاربونه‌وه‌ی توندوتیژی به‌رامبه‌ر ژنان و منداڵان
ئه‌گه‌ر ناوی نوسه‌ره‌كه‌ش له‌سه‌ر به‌رگی ڕۆمانی (یاده‌وه‌ری خوێن له زمانی گوڵه‌وه) نه‌نوسرێت، هه‌ر زوو و دوای خوێندنه‌وه‌ی چه‌ند دێڕێك دڵنیاده‌بیته‌وه له‌وه‌ی نوسه‌ره‌كه ژنه و له‌گه‌ڵ كه‌مێك به‌رده‌وام بوون له خوێندنه‌وه‌ش بۆت ده‌رده‌كه‌وێت نوسه‌ره ژنه‌كه شاعرێكی خه‌یاڵ فراوانیشه، دنیاكه‌ی پڕیه‌تی له په‌پوله‌ی باڵ نه‌خشینی هه‌مه قه‌باره و هه‌مه ڕه‌نگ.
زمانی نوسین زمانێكی تایبه‌ته، زمانێكه سه‌ر به گروپی دنیای فراوانی شعره، زمانه‌كه ناوی زمانی شعره.
هه‌ر گوڵه و له‌ژێر ناوی خۆیاندا به‌ندێكی ڕۆمانه‌كه له‌خۆده‌گرن، گوڵه‌كان چیرۆكی ڕوته‌ڵه‌یی گیرفان و كاسه ده‌گه‌ڕنه‌وه، باسی پیاوسالاری و دڕكوداله‌كانی و ڕه‌گه قوڵه‌كانی كۆنه‌په‌رستی ده‌كه‌ن، گوڵه‌كان باسی سوڕی خوێنی مانگانه، باسی دووگیانی، باسی ژانی منداڵ بوون و ته‌نیاییمان بۆده‌كه‌ن.
گوڵه‌كان باسی ژنمان بۆده‌كه‌ن، ژن له كۆمه‌ڵگایه‌كی وه‌لاخراو، له شارێكی چه‌په‌كی دنیادا، له شارێكدا كه مه‌رگدۆستی ئازایه‌تییه، كه ژن بوون و خۆشه‌ویستی لادان و تاوانن، له‌وێ له‌و شاره‌دا ژنێك ده‌ستده‌گرێت به خۆشه‌ویستییه‌وه، خۆشه‌ویستی خۆی بۆ یاره‌كه‌ی ده‌رده‌بڕێت و دواتریش كه دووگیان ده‌بێت ده‌ستده‌گرێت به كۆرپه‌كه‌یه‌وه وه‌ك یادگارییه‌كی جوانی ئه‌و خۆشه‌ویستییه.
گوڵه‌كان باسی ژنێكی خۆڕاگر، ژنێكی ژنانه‌ی ژیاندۆستمان بۆده‌كه‌ن كه، منداڵێك به‌ته‌نیا په‌روه‌رده ده‌كات و ده‌بێته نمونه‌ی باڵای مرۆڤ بۆ كوڕه‌كه‌ی.
(گه‌وره‌كردنی منداڵێك به‌ته‌نیا و له شارێكی وه‌ك ئه‌مسته‌ردام بردنه‌وه‌یه‌كی گه‌وره‌یه.)
مه‌ولانا به‌بێ بوونی باوك گه‌وره‌ده‌بێت، ئه‌و یه‌ك كه‌س ده‌بینێت، یه‌ك كه‌س ده‌ناسێت ئه‌ویش دایكیه‌تی، دایكێكی عاشق، دایكێكی ژیاندۆست، دایكێكی مرۆڤ.
نوسه‌ر له چه‌ند شوێنێكدا تیشكی خستوه‌ته سه‌ر كاریگه‌ری بوونی باوكه خراپه‌كاره‌كان له ژیانی منداڵه‌كاندا، له چه‌ند شوێنێكدا باسی باوكه توندوتیژیكار، ده‌ستوه‌شێن، جنێوفرۆش و بێباك و نابه‌رپرسه‌كانمان بۆده‌كات گه‌رچی مه‌ولانای ناو ڕۆمانه‌كه خاوه‌نی باوكێكی له‌وجۆره‌ش نه‌بووه!
(قوڵترین برینێك كه هه‌رگیز چاك نابێته‌وه، ئه‌و برینه‌یه كه باوكه دڵره‌ق و نه‌خۆشه‌كان، باوكه توندوتیژ و بێباكه‌كان ده‌یخه‌نه ڕۆحی فرزه‌نده‌كانه‌وه.) مه‌ولانا باوكێكی له‌م جۆره‌ی نه‌بوو، باوكی ئه‌و له‌ژێر گڵدایه، به‌ڵام نوسه‌ر ده‌یه‌وێت بڵێت؛ نه‌بوونی باوك، نه‌بوونی ئه‌و وێنه نێرینه‌یه هه‌رگیز به‌راوردناكرێت و ناشبێت به‌راوردبكرێت به ژیانی ئه‌و منداڵه‌ی كه باوكێكی نابه‌رپرس، باوكێكی توندوتیژی و خراپه‌كار له ژیانیدایه و وێنه‌ی باوكی لا ده‌شوێنێت و وه‌ك مرۆڤێكی به‌ئازار و نه‌خۆش ده‌یهاوێته ناو كۆمه‌ڵگایه‌وه.
نوسه‌ر بیرمان ده‌هێنه‌ته‌وه كه بوونی باوكه ده‌ستوه‌شێن و جنێوفرۆشه‌كان چه‌نده ترسناكه، پێمان ده‌ڵێت كه بوونی ئه‌و باوكانه‌ی كه شانازی به تۆوه‌كانیانه‌وه ده‌كه‌ن و به‌هۆی سێكس كردنه‌وه ناوی باوك له‌خۆیان ده‌نێن به‌ڵام له ڕاستیدا باوك نین، چ به‌ڵایه‌كن بۆ ژیانی منداڵه‌كانیان بۆ كۆمه‌ڵگاش.
له لایه‌كه‌وه ژوره‌كان تاریكن، ته‌والێته‌كان بێده‌رگان، ته‌له‌ڤزیۆنی ماڵه‌كه كارناكات، براكه ده‌رده‌دار و كه‌فته‌كاره، برایه‌كیتر سه‌ری خۆی هه‌ڵگرتووه، ژنه‌كان ته‌نیان، ده‌ترسن، له‌ترسی ده‌می كراوی پیاوانی كۆنه‌پارێز له كونی ژووره‌وه‌ن و خۆیان خزاندوه‌ته ناو باوه‌شی كڵۆ ئاگره‌وه.
له‌لایه‌كیتره‌وه ژنێكیان وه‌ك گوڵی ناو بیابان كارده‌كات، به‌رگری له‌خۆی و له عه‌شقه‌كه‌ی و له سكه‌كه‌شی ده‌كات. به‌ته‌نیا منداڵێك ده‌هێنێته‌وه دنیاوه، به‌ته‌نیا گه‌وره‌ی ده‌كات و بۆ په‌رده له‌ده‌ستچوه‌كه‌ی ناگری.
خۆشه‌ویستی له‌م ڕۆمانه‌دا به‌هێزتره له سه‌رما، به‌هێزتره له شه‌ڕی ناوخۆ، له برسیه‌تی، له پیاوسالاری و ده‌می كراوه‌ی پیاوانی كۆنه‌پارێز و ژنانی به‌جێماو.
هه‌ڵهاتن، جێگۆڕین، گه‌ڕان به‌دوای ژیانێكی جیاوازتر له‌وه‌ی كه دایك و خوشك وبراژن هه‌یانبووه تروسكه‌ی دره‌وشاوه‌ی ڕۆمانه‌كه‌ن هه‌ڵبه‌ت به‌ته‌ك ڕاستگۆیی و بوێری نوسه‌ره‌وه له ده‌ربڕینی هه‌سته ژنانه‌كانیدا.
ڕۆمانه‌كه به‌و جۆره‌ی كه هه‌یه، به‌هه‌مان ناوه‌ڕۆك و به‌هه‌مان ئه‌تمۆسفێری شاعیرانه‌وه، به‌هه‌مان كاراكته‌ر و زمانه‌وه به‌ڵام كه‌مێك كورتتر بۆمن خۆشتر.
درێژبوونه‌وه‌ی هه‌ندێك وشه و دێڕ به‌دوای یه‌كدا له‌و تێبینیانه بوو كه هه‌ر زوو له‌ته‌نیشت ده‌ستمه‌وه نوسیم، به‌ڵام ئه‌م درێژبوونه‌وه‌یه له به‌های په‌یامه‌كه‌ی نه‌داوه و عه‌یبداری نه‌كردووه.
Comments
Post a Comment